Śląsk – górnicy czy górale?

Choć Śląsk kojarzony jest głównie z górnictwem i hutnictwem to w błędzie są Ci, którzy myślą, że region ten z przemysłu tylko słynie! Na styku trzech granic: Polski, Czech i Słowacji rozciągają się piękne, malownicze, zielone góry – Beskidy…                        Znacie Cieszyn – historyczne miasto? Kojarzycie Żywiec – słynny na  całym świecie z browarów, których produkcja bazuje na źródlanych wodach?  A może znane Wam są bliżej takie miejscowości jak Wisła, Ustroń, Brenna, Szczyrk, Korbielów, Jeleśnia, Rajcza, Węgierska Górka, Radziechowy, Ujsoły, Soblówka, Milówka, Istebna, Koniaków…?

Można wymieniać wioski i wsie, miasta i miasteczka, przysiółki, szczyty i hale – Beskid Śląski i Beskid Żywiecki  to regiony o bogatej historii, pięknym ukształtowaniu terenu, to  kolebki rękodzieła, rzemiosła i sztuki ludowej. Tu znajdziecie wiele atrakcji turystycznych, tu tętnią życiem ośrodki sportowe, rekreacyjne i wypoczynkowe, tu są liczne sanatoria i uzdrowiska, a dla tych, którzy cenią sobie rodzinną atmosferę i kuchnię regionalną – bogata oferta agroturystyczna. Z Beskidu Śląskiego – z Baraniej Góry (1220 m n.p.m.) wypływa  rzeka Wisła – tu są jej źródła. Kto wie, może i Wam uda się je odnaleźć…

Beskid Śląski – to obszar, który jest najbardziej wysuniętą na zachód częścią łuku Karpat Zachodnich. Kraina ta jest terenem górzystym, który wznosi się od 400 do 800 m n.p.m., silnie zalesionym, porozcinanym dolinami potoków i rzek, z których głównymi są: Wisła i Olza[1]. Występują tu pasma górskie: pierwsze, niższe Pasmo Stożka i Czantorii mające 1000 m n.p.m. stanowi grzbiet, ciągnący się z północy na południe od Małej Czantorii (864 m) przez Wielką Czantorię (995 m), Stożek (980 m) aż do Kiczor (989 m), tam skręca na wschód do przełęczy Kubalonka (761 m) oraz drugie – Pasmo Baraniej Góry, które od południa obejmuje następujące szczyty: Baranią Górę (1220 m n.p.m.), Magurkę Wiślańską (1129 m n.p.m.), Zielony Kopiec (1140 m n.p.m.) i Malinowską Skałę (1150 m. n.p.m.), stąd pasmo bierze kierunek północno – zachodni, dalej prawie północny, gdzie wznosi się szczytami: Malinów (1095 m), Kotarz (965 m), Beskid Węgierski (914 m) i poprzez przełęcz Karkonoszkę połączony jest z grupą Klimczoka (1119 m). W kierunku północno-wschodnim od Malinowskiej Skały ciągnie się grzbiet masywu Skrzycznego (1257 m n.p.m.), który jest najwyższym wzniesieniem Beskidu Śląskiego[2].

Przez Istebnę płynie Olza, wpadająca do Odry, której ujście znajduje się w Morzu Bałtyckim, natomiast potok Czadeczka płynie z Jaworzynki na południe, gdzie wpada przez rzekę Wag do Dunaju i Morza Czarnego[3].

Najbardziej wysuniętą na południe część Śląska Cieszyńskiego zajmuje, tak zwana Trójwieś Beskidzka, obejmująca trzy wsie: Istebnę, Jaworzynkę i Koniaków, które wchodzą w skład Gminy Istebna. Głównymi szczytami tych terenów są: Ochodzita (895 m n.p.m.) w Koniakowie, Złoty Groń (710m n.p.m.) w Istebnej oraz Wawrzaczowy Groń (668 m n.p.m.) w Jaworzynce[4].

Istebna – wioska leżąca na wysokości 600 m, połączona jest bezpośrednio drogą z miastem Wisła. Główna część wsi rozciąga się na stoku, tak zwanego Złotego Gronia, a poza tym na poszczególnych Groniach, polanach i w dolinach usytuowane są przysiółki, jak np. „Andziołówka”, „Stecówka”, „Murzynka” czy „Jasnowice”, które są najstarszym obszarem zamieszkanym na tym terenie.

Jaworzynka to wieś najbardziej wysunięta na południowy zachód Śląska Cieszyńskiego. Jej część ciągnie się podłużnym wzgórzem, którego szczytem biegnie dział wodny bałtycko – czarnomorski. Druga część rozłożona jest za rzeką Czadeczką w wyrębiskach leśnych „ Zapasiekach”[5]. Na tym terenie ważnym punktem są trzy słupy graniczne, nazwane Trójstykiem, gdzie stykają się trzy granice: Polski, Czech oraz Słowacji[6].

Koniaków to najwyżej położona wioska w Beskidzie Śląskim o wysokości 700 m n.p.m., która leży na zachodnich stokach pasma rozciągającego się od Gańczorki poprzez Tyniok oraz Ochodzitą i aż po Trojaczkę. Szczyty te tworzą granicę między Śląskiem a Małopolską[7]. W Koniakowie z najwyższego szczytu można oglądać piękne widoki na Beskid Śląski i Żywiecki oraz Czechy i Słowację, a także przy dobrej widoczności Tatry oraz Małą Fatrę[8].

                         Mapa Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa

Źródło: Istebna, Jaworzynka, Koniaków. Informator turystyczny. Opracowanie: J. Waszut, K. Rucka, J. Kohut. Istebna 2005.

[1] L. Malicki: Strój Górali Śląskich…,op.cit., s. 3.

[2] Z. Wilczek: Zespoły leśne Beskidu Śląskiego i zachodniej części Beskidu Żywieckiego na tle zbiorowisk leśnych Karpat Zachodnich. Katowice 1995, s. 9.

[3] Beskid Śląski, informator, przewodnik turystyczny. Red. Andrzej Hławiczka, Cieszyn 1960, s. 72.

[4] Istebna, Jaworzynka, Koniaków. Informator turystyczny. Opracowanie: J.Waszut, K.Rucka, J.Kohut, Istebna 2005, (broszura reklamowa).

[5] L. Malicki: Zarys kultury materialnej Górali Śląskich. Materiały do kultury społecznej Górali Śląskich. Katowice 2004, s. 25.

[6] Gmina Istebna. Informator Turystyczny. Opracowanie K. Rucka, J. Waszut. Istebna, ( broszura reklamowa, brak roku wydania).

[7] L. Malicki: Zarys kultury materialnej…,op.cit., s. 26.

[8] Gmina Istebna. Informator Turystyczny. Opracowanie K. Rucka, J. Waszut. Istebna, (broszura reklamowa, brak roku wydania).